Ο υπέρηχος είναι ένα διαγνωστικό μέσο το οποίο χρησιμοποιείται για περισσότερο από 40 χρόνια στην Μαιευτική. Βοηθά στη προγεννητική διάγνωση παθολογικών καταστάσεων του εμβρύου και ιδιαίτερα στην παρακολούθηση των κυήσεων υψηλού κινδύνου.

Αν χωρίσουμε την εγκυμοσύνη σε τρία τρίμηνα, η συμβολή των υπερήχων σε καθένα από αυτά χονδρικά είναι η εξής:

Στο 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης με τον υπέρηχο:

• Θέτουμε τη διάγνωση της εγκυμοσύνης
• Ακούμε τους καρδιακούς παλμούς του εμβρύου ήδη από την 5η-6η εβδομάδα της κυήσεως.
• Προσδιορίζουμε τόσο τη θέση της εγκυμοσύνης, αν δηλαδή η κύηση είναι ενδομήτρια ή εξωμήτρια, όσο και τον αριθμό των εμβρύων.
• Μετρώντας το μήκος του εμβρύου εκτιμούμε την ηλικία της εγκυμοσύνης, ακόμη και αν δε γνωρίζουμε τη σύλληψη.
• Ελέγχουμε για ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας και των ωοθηκών που θα μπορούσαν να έχουν επίπτωση στην εξέλιξη της εγκυμοσύνης π.χ ινομυώματα.

Στο 2ο και στο 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης:

• Κάνουμε μετρήσεις και προσδιορίζουμε την ηλικία και το βάρος του εμβρύου.
• Ελέγχουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τα όργανα του εμβρύου. Την 21η-24η εβδομάδα γίνεται ο υπέρηχος β-επιπέδου με μια διαγνωστική ακρίβεια 60%-70%.
• Ελέγχουμε τα αγγεία του ομφαλίου λώρου και κάνουμε το Doppler των μητριαίων αγγείων με το οποίο μπορούμε να καταλάβουμε, αν η έγκυος αναπτύξει αργότερα υπέρταση.
• Μετρούμε τον όγκο του αμνιακού υγρού. Σε περίπτωση ολιγαμνίου μπορεί να έχουν ραγεί οι υμένες, να υπάρχει ανεπάρκεια του πλακούντα, ή κάποιες ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος του εμβρύου. Αντίθετα, το υδράμνιο προσανατολίζει σε παθήσεις της μητέρας όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης ή σε παθήσεις του εμβρύου όπως είναι η ατρησία του οισοφάγου και κάποιες χρωμοσωμικές ανωμαλίες.
• Ελέγχουμε τη θέση και την ωρίμανση του πλακούντα. Αν ο πλακούντας έχει χαμηλή πρόσφυση υπάρχει προδιάθεση για αποκολλήσεις και αιμορραγίες. Επίσης, υπερώριμος πλακούντας σημαίνει πλακουντιακή ανεπάρκεια και διαταραχή θρέψης του εμβρύου. Έγκαιρη παρέμβαση και τερματισμός της εγκυμοσύνης στο 3ο τρίμηνο θα σώσει το έμβρυο από ενδομήτριο θάνατο.
• Στο 3ο τρίμηνο μπορεί να γίνει το Doppler της ομφαλικής αρτηρίας με το οποίο μετρούμε την παροχή του αίματος στο έμβρυο. Αν το έμβρυο δυσφορεί όπως συμβαίνει στην ανεπάρκεια του πλακούντα, το Doppler είναι παθολογικό και θα πρέπει επίσης να επισπευθεί ο τοκετός. Άλλη ένδειξη υποξίας του εμβρύου και επίσπευσης του τοκετού, είναι το κακό βιοφυσικό προφίλ του εμβρύου. Αυτό απαρτίζεται από τις αναπνευστικές κινήσεις, τον μυικό τόνο, τις σωματικές κινήσεις του εμβρύου, καθώς επίσης και από τον όγκο του αμνιακού υγρού και το βαθμό ωρίμανσης του πλακούντα.

Από όσα προαναφέραμε, έγινε κατανοητό πόσο σημαντικοί είναι οι υπέρηχοι στην εγκυμοσύνη. Μας βοηθούν να διαγνώσουμε αν το έμβρυο πάσχει από κάποια παθολογική κατάσταση και να επέμβουμε έγκαιρα για να το σώσουμε όταν υπάρχει επικίνδυνη για τη ζωή του ανωμαλία π.χ. κάποια καρδιοπάθεια. Επίσης, μπορούμε να διαπιστώσουμε αν κάποιοι τερατογόνοι παράγοντες έχουν επίπτωση στο έμβρυο και να εκτιμήσουμε τις συνθήκες του τοκετού ελέγχοντας τη θέση, το βάρος του εμβρύου και την ύπαρξη περιτιλύξεων του ομφαλίου λώρου κατά τον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης.

Ανεξάρτητα, από τη μεγάλη προσφορά των υπερήχων στη Μαιευτική, προκύπτει συχνά το δίλλημα, αν βάσει του υπερήχου πρέπει να διακόπτουμε την εγκυμοσύνη. Θα πρέπει να πούμε, ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ανεπανάληπτος. Ακόμη και τα έμβρυα που έχουν κάποια ιδιαιτερότητα με την οποία μπορούν να επιβιώσουν. Βασική αρχή όλων μας, είναι ότι η ζωή είναι αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός και ότι πρέπει να την προστατεύουμε και να την σεβόμαστε.

ΜΑΝΟΥ Ι. ΔΗΜΗΤΡΑ     
ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ- ΓΥΝΑΙΚΟ/ΓΟΣ
ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ